Μεταβιβάσεις Έργων ΑΠΕ (υπό αδειοδότηση ή εν λειτουργία σταθμών): Οι νομικές παράμετροι
Ένα μείζον ζήτημα, το οποίο απασχολεί διαχρονικά τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας και τους επενδυτές στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών, είναι η νομικά ασφαλής δόμηση της διαδικασίας μεταβίβασης έργων ΑΠΕ (φωτοβολταϊκών σταθμών και αιολικών πάρκων). Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται, για πολλούς λόγους, εκ νέου ολοένα αυξανόμενο σχετικό ενδιαφέρον, συνιστάμενο κυρίως στη μεταβίβαση έργων ΑΠΕ τα οποία δεν έχουν ακόμη τεθεί σε λειτουργία ευρισκόμενα σε φάση αδειοδοτικής ωρίμανσης, αλλά, βεβαίως, και στη μεταβίβαση ήδη ευρισκομένων εν λειτουργία σταθμών.
Επειδή συχνά η ανεύρεση “καλών” έργων προς πώληση/μεταβίβαση δεν είναι ευχερής, οι επενδυτές/δυνητικοί αγοραστές οφείλουν να κινούνται με αποφασιστικότητα αλλά και νομική ασφάλεια σε περίπτωση εντοπισμού ενός για τις επενδυτικές τους προσδοκίες “κατάλληλου” έργου προς μεταβίβαση. Πλείονα είναι τα στοιχεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και στοχευμένες και εξειδικευμένες οι νομικές εργασίες, σταθμίσεις και αποτιμήσεις που πρέπει να λάβουν χώρα α) για την ορθή αποτίμηση της καταλληλότητας του προς εξαγορά έργου και β) στο μέτρο που η επιχειρηματική απόφαση τελικώς ληφθεί, για την επιτυχή υλοποίηση εκάστης μεταβίβασης, συν τοις άλλοις διότι πλέον κάθε κατηγορία έργων προς εξαγορά έχει και τις δικές της νομικές ιδιαιτερότητες, οι οποίες οφείλουν να αποτιμηθούν στη βάση των συχνά τροποποιούμενων διατάξεων της ενεργειακής εξειδικευμένης νομοθεσίας. Ευθύς κατωτέρω επισημαίνονται συνοπτικώς ορισμένες εκ των κρισιμότερων νομικορυθμιστικών παραμέτρων που οφείλουν να συνεκτιμηθούν για την υλοποίηση της μεταβίβασης έργου ΑΠΕ, με τη σημείωση ότι, ως προελέχθη, η διαδικασία δεν είναι ενιαία και κοινή για όλους τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, καθώς τα βήματα και η μέθοδος υλοποίησης εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, ήτοι το είδος του σταθμού ΑΠΕ, την ισχύ, το ιδιοκτησιακό του καθεστώς, την περιοχή στην οποία είναι εγκατεστημένος, την αδειοδοτική ωρίμανση του έργου κ.λπ.
Η μεταβίβαση ενός σταθμού ΑΠΕ αποτελεί μια νομικά απαιτητική και σύνθετη διαδικασία ουσιωδώς διαφορετική από άλλα είδη μεταβιβάσεων περιουσιακών στοιχείων. Ένα σημαντικότατο πρώτο βήμα το οποίο λαμβάνει χώρα προ πάσης άλλης ενέργειας (πρώτο στάδιο διαδικασίας μεταβίβασης) είναι η διεξαγωγή εξειδικευμένου νομικού ελέγχου (legal due diligence) και, εν συνεχεία ή παραλλήλως, τεχνικοοικονομικού ελέγχου (financial due diligence), για τη νομική διασφάλιση του επενδυτή με την έννοια της απόκτησης συνολικής γνώσης των χαρακτηριστικών του σταθμού. Το legal due diligence περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον ενδελεχή νομικό – εταιρικό έλεγχο του νομικού οχήματος που έχει την ιδιοκτησία του έργου, τον έλεγχο οτυ ιδιοκτησιακού καθεστώτος του προς μεταβίβαση σταθμού, τον εξειδικευμένο ρυθμιστικό – αδειοδοτικό έλεγχο και νομικό έλεγχο των αγροτεμαχίων επί των οποίων είναι εγκατεστημένος ή πρόκειται να εγκατασταθεί ο σταθμός ΑΠΕ. Να επισημάνουμε και εδώ ότι οι απαραίτητοι νομικοί έλεγχοι στις ενεργειακές μεταβιβάσεις παρουσιάζουν ουσιαστικές ιδιαιτερότητες, όσον αφορά την ουσία, το περιεχόμενο και την ακολουθητέα μεθοδολογία τους εν σχέσει με τους ελέγχους σε άλλες κατηγορίες εξαγορών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των νομικών ελέγχων των οικοπέδων, οι οποίοι οφείλουν να δομούνται στη βάση των απαιτήσεων της ειδικής κατά περίπτωση υφισταμένης ενεργειακής νομοθεσίας.
Παράλληλα, θα πρέπει να επιδειχθεί ιδιαίτερη επιμέλεια κατά την διαμόρφωση των εκατέρωθεν επιχειρηματικών συμφωνιών, τη σύνταξη των απαιτούμενων συμβατικών κειμένων για την υλοποίηση της μεταβίβασης καθώς και η κατάλληλη διευθέτηση των φορολογικών/ λογιστικών παραμέτρων της μεταβίβασης, συμπεριλαμβανομένης της επιλογής καταλλήλου εταιρικού οχήματος, όπου απαιτείται.
Οι δύο πιο συνήθεις τρόποι με τους οποίους δύναται να υλοποιηθεί η μεταβίβαση ενός έργου ΑΠΕ είναι αφενός η μεταβίβαση του σταθμού ως αυτοτελούς παραγωγικής μονάδας συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των παγίων, αδειών, εγκρίσεων κ.λπ. (asset deal), αφετέρου η μεταβίβαση των εταιρικών μεριδίων/μετοχών του νομικού προσώπου που κατέχει τον σταθμό (share deal). Η δεύτερη περίπτωση συνηθίζεται σε περιπτώσεις που ο σταθμός παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ανήκει σε εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV) της οποίας και αποτελεί μοναδικό περιουσιακό στοιχείο.
Ενδεικτικά, ειδικής μνείας οφείλει να τύχει η μεταβίβαση εξαιρούμενου σταθμού (κάτω του 1MW. Σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4951/2022, η μεταβίβαση του σταθμού προ της ενάρξεως λειτουργίας του είναι εφικτή μετά τη σύναψη Σύμβασης Σύνδεσης με τον αρμόδιο Διαχειριστή. Κατ’ εξαίρεση, πριν τη σύναψη της Σύμβασης Σύνδεσης επιτρέπεται η μεταβίβασή τους σε νομικά πρόσωπα, εφόσον το εταιρικό κεφάλαιο της εταιρείας προς την οποία γίνεται η μεταβίβαση κατέχεται εξ ολοκλήρου από το μεταβιβάζον φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Σε κάθε όμως περίπτωση, υφίστανται τρόποι νομικής εξασφάλισης της μεταβίβασης ενός έργου και πριν το στάδιο της συνάψεως Συμβάσεως Σύνδεσης με εκατέρωθεν κατάλληλες διασφαλίσεις για τον πωλητή και τον ενδιαφερόμενο αγοραστή.
Ειδικότερες είναι, τέλος, οι ρυθμίσεις που διέπουν τη μεταβίβαση έργων που ανήκουν σε Ενεργειακές Κοινότητες & Κ.Α.Ε. του ν. 5037/2023, με την έννοια ότι η υφίστανται εκ του νόμου απαγορεύσεις και ειδικές διευθετήσεις, οι οποίες επιβάλλουν ιδιαίτερο χειρισμό από πλευράς τόσο νομικής όσο και επιχειρηματικής.
Συνοψίζοντας επισημαίνουμε ότι η μεταβίβαση έργων ΑΠΕ συνιστά μια απαιτητική διαδικασία διεπόμενη από κατά περίπτωση υφιστάμενες εξειδικευμένες νομοθετικές διατάξεις και ρυθμίσεις. Τόσο οι νομικοί έλεγχοι που οφείλουν να προηγηθούν, όσο και η σύνταξη, επεξεργασία και διαπραγμάτευση επί των συμβατικών κειμένων της εξαγοράς συνιστούν νομικές εργασίες, οι οποίες οφείλουν να διενεργούνται με προσοχή και εξειδικευμένη γνώση για τη βέλτιστη νομική διασφάλιση της συναλλαγής.